واحد ارتباطات و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و هنر - دكتر رضا رستمی روز سه شنبه در گفت وگو با ایرنا در زمینه خود مراقبتی ازمغز وداشتن یك مغز سالم افزود: زمانی كه بحث بهداشت و پیشگیری از بیماری مغز پیش می آید می توانیم درقالب بهداشت روان به آن بپردازیم؛ بهداشت روان عبارت است ازانتخاب شرایطی برای زندگی، كار و تعاملات بین فردی و سبك زندگی است كه مغز را دچار آسیب نكند.
وی ادامه داد:مغزمانند همه اجزاء بدن تحت تاثیر نوع زندگی ونوع برخوردی است كه ما با آن می كنیم، اگر با پوستمان مهربان نباشیم دچار مشكلات پوستی می شویم، در خصوص مغز هم دقیقا مثل قلب، پوست وهرعضو دیگربدن نیاز است كه نسبت به ضروریات یك مغزسالم آگاه باشیم و نسبت به رعایت و تامین آن ها اقدام كنیم.
رستمی گفت:حداكثر ‌وزن مغز یك فرد 70 كیلویی یك كیلو و 400 گرم است كه 20 درصد انرژی مصرفی مربوط به مغز است، به همین دلیل ما نیازمند میزان خواب مناسب و به اندازه هستیم.
دانشیاردانشگاه تهران تصریح كرد:ساعت خواب مناسب برای افراد مختلف بین 6 تا 9 ساعت است؛ اگر كسی هفت ساعت خواب نیاز دارد اگر 6 ساعت بخوابد، این مقدارخوابیدن یك جور فشار به مغز است كه ممكن است خود را دركوتاه مدت نشان ندهد، اما در طولانی مدت می تواند آسیب های جدی به مغز بزند.
این روانپزشك با اشاره به اینكه پژوهش هایی منتشر شده نشان می دهد، بی خوابی به اندازه و شاید شدید تر از ضربه مغزی می تواند به سلول های مغزی آسیب برساند، تاكید كرد:‌همچنین تامین انرژی مناسب برای بدن، رعایت رژیم غذای مناسب و سالم و به موقع بودن مصرف غذا برای حفظ سلامت مغز مفید است.
وی گفت:ناشتایی طولانی مدت نیز به مغز فشارخواهد آورد، همانطوركه بی خوابی ها می تواند به مغز فشاربیاورد غذاهای نامناسب هم می تواند به مغز فشار بیاورد.
وی گفت:بی خوابی، بدغذایی،ضربه مغزی و رانندگی بی محابا به مغز آسیب می زند؛ ممكن است در حین رانندگی تصادف كنیم سرمان دچار شكستگی نشود اما دیده شده محكم ترمز كردن سبب جابجایی مغز و به بخش هایی از آن فشار آورده شده وعملكرد طبیعی مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.
وی ادامه داد: انتظار از مغز باید معقول و منطقی باشد، تعدادی از مردم انتظاری كه از مغزشان دارند از راه معمول به آن نمی رسند و دست به كارهای خطرناكی مثل دوپینگ كردن می زنند.
رستمی افزود:دوپینگ در ورزشكاران برای این است كه ركوردی را بزنند كه ركورد خود شان نیست، دردوپینگ مغز نیزهمینطور است، می خواهیم مغز كاری را برای ما انجام دهد كه كار خودش نیست، استفاده از مواد مخدر، فشار آوردن غیرطبیعی به مغز است و می تواند سلامت مغز انسان ها را تحت تاثیر قراردهد.
این متخصص گفت: اینها جنبه های فیزیكی مراقبت از مغز است اما جنبه های روانی قطعا با سبك زندگی كه ما انتخاب می كنیم باید همراه با آرامش، استراحت و لحظه های خوش آیند برای مغز باشد تا بتواند به سلامت مغز كمك كند.
رستمی ادامه داد: افرادی كه ساعت های طولانی در معرض استرس شغلی و رقابت قرار دارند، قطعا ازنظر سلامت مغزی آسیب می بینند وعملكرد و كارایی بهینه مغز را از دست می دهند.
وی یادآور شد: در بحث مهارت های روانی، برای كنترل نگرانی های اضطرابی و وسواسی كه ما آن را تحت عنوان مهارت های زندگی می شناسیم، باید مدیریت هیجان و اضطراب یاد بگیریم، نتیجه نهایی آن یعنی اینكه به مغز خود كمك می كند كه آرامش بیشتری داشته باشد و كمتر زمینه ابتلا به بیماری های روانی برای فرد فراهم می شود.
بنابراین مجموعه ای ازعوامل دست انسان ها است، از زمان تقسیم وقتمان به كار، استراحت، وتفریح و فعالیت های خوشایند مانند ورزش، تعاملات مناسب ، انتخاب سبك زندگی مناسب و رانندگی های بی خطر ، مصرف غذاهای سالم ، مصرف نكردن موادی كه می توانند در كوتاه مدت جنبه های مثبت ولی آسیب زننده داشته باشند می توانند به سلامت مغز كمك كنند.

***رژیم غذایی كربوهیدارت برای سلامت مغز
رستمی افزود: عمدتا رژیم غذایی مناسب به رژیمی گفته می شود كه از كربوهیدرات ها گرفته شده است ، در رژیم غذایی خود باید مواد گیاهی استفاده كنیم ، قسمت عمده رژیم غذایی نامناسبی كه می تواند به مغز آسیب برساند غذاهای پر چرب هستند.
وی تصریح كرد:این نوع رژیم می تواند زمینه های وسواس فكری مغزی را فراهم كند ،غذاهایی كه انرژی آنی تولید می كنند و تمركز ویژه ایجاد می كنند مانند مواد قندی خیلی زیاد نیز می توانند آسیب زا باشند، چون انرژی را آزاد می كنند.
این روانپزشك گفت: كسی كه صبحانه قندی می خورد می تواند برای شروع خیلی خوب باشد اما صبحانه قندی برای دو ساعت بعد معمولا همراه با اضطراب و تنش است و مغز دچار بی قراری می شود.
وی تاكید كرد:رژیم غذایی مناسب است كه قسمت عمده آن فیبر داشته باشد، مواد كربوهیدارتی و مواد گیاهی باشد كه به مرور در بدن قند آن آزاد شود، مواد پروتئینی در حد معمول لازم است.
رستمی گفت: رژیم غذایی پرگوشت كه در فرهنگ ما شایعه است رژیم خوبی برای مغز محسوب نمی شود، غذاهای سرخ كردنی و پرچرب علی رغم خوشمره بودن رژیم سالمی برای مغز نیستند.

*** ساعت خواب در بین سنین مختلف
این روانپزشك افزود: بر اساس تحقیقات در سن دانش آموزی كه از12 تا 15 سالگی گفته می شود خواب كمتر از 9 تا 10 ساعت نتیجه معكوس در توانایی یادگیری دارد. در كودكی كه تازه متولد شده است انتظار می رود كه بالای 20 ساعت بخوابد، قطعا برای رشد مغز آن لازم است.
وی ادامه داد: دربچه ها مقطع ابتدایی نیز بالای 9 تا 10 ساعت خواب نیاز است، بچه هایی كه اواخر ابتدایی و راهنمایی هستند نباید خواب آن ها كمتر از 8 و 9 ساعت باشد.
وی یادآور شد: نظم خواب نیز خیلی مهم است و رعایت نكردن بهداشت خواب نیز جزء مواردی است كه می تواند به مغز آسیب بزند ، یعنی اینكه باید شرایط را در طول شب طوری فراهم كنیم كه وقتی به رختخواب برای خواب رفتیم ، خوابمان ببرد، فیلم های هیجانی، خوردن مواد محرك مثل كاكائو، شكلات و قهوه همه می تواند تاثیر منفی بر روی خواب بگذارد.